به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

اسرار سر به مهر علامه‌های آذربایجان

تاریخ انتشار: ۲۳ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۸۴۹۶۱

خطه آذربایجان و در راس آن‌ها تبریز، شهر اولین‌ها به خاطر وجود علمای بزرگی، چون علامه طباطبایی (صاحب تفسیرالمیزان)، علامه امینی (صاحب الغدیر) و علامه جعفری (فیلسوف شرق)، به شهر علامه‌ها مشهور است.

عبارت دیگر روز‌های ۲۴ و ۲۵ آبان ماه به ترتیب سالروز درگذشت دو تن علمای بزرگ این خطه، یعنی نویسنده تفسیرالمیزان، علامه طباطبایی (ره) و علامه محمد تقی جعفری فیلسوف، فقیه، متفکر، عارف وحکیم برجسته معاصر است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از این رو، با توجه به رسالت خطیر حرفه‌ای که اصحاب رسانه در قبال جامعه دارند، سالگرد رحلت این دو عالم بزرگ آذربایجان را بهانه کردیم، تا اینکه هم به رسالت و وظایف حرفه‌ای و اخلاقی خویش در این راستا عمل کرده باشیم، و همچنین در تحلیلی به گوشه‌هایی از زندگی علمی و سلوک عملی علامه جعفری (فیلسوف شرق) و علامه طباطبایی (ره) نظری انداخته باشیم.

معنای زندگی از چشم علامه‌های آذربایجان

از سوی دیگر، درباره این علمای بزرگ درس اخلاق، مفسر، فلیسوف، متکلم، فقیه، عارف، شرق شناس و اسلام شناس بزرگ هر چه بگوییم، کم گفته‌ایم؛ به طوریکه اگر دفتر خاطرات تک تک این علما را باز کنیم، لحظه به لحظه زندگی آنان برای نسل امروز و فردای من و شما، درس زندگی، سعادت و نیک بختی و به خصوص راه کمال برای رسیدن به حقیقت است.

با عنایت به این مقدمه، و با توجه به اهمیت و آشنایی با سلوک علمی و عملی و به ویژه سبک زندگی آنان، در تحلیل و گزارش کوتاهی به سبک زندگی و سلوک عملی علامه طباطبایی و علامه جعفری می‌پردازیم.

استاد علامه محمد تقی جعفری رحمه الله در مردادماه سال ۱۳۰۴ در تبریز، دیده به جهان گشود، که از او آثار متعددی برجای مانده است. "ترجمه و تفسیر نهج البلاغه" و "تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی مولوی" دو نمونه از آثار ارزشمند اوست.

محمدتقی در ۱۵ سالگی و در سال ۱۳۱۹ ش. برای ادامه تحصیل، تبریز را به مقصد تهران ترک می‌کند. علامه جعفری در سال ۱۳۲۳ با هجرت به حوزه علمیه قم، اتمام دوره سطح را پی گرفت و در آن جا مدت یک سال به ادامه تحصیلات خود پرداخت. وی در تهران و قم از محضر فقها و حکمایی، چون (میرزا مهدی آشتیانی، شیخ محمدرضا تنکابنی و عارف داناسرشت میرزا محمدتقی زرگر تبریزی)، بهره‌هایی شایان گرفت.

استاد محمد تقی جعفری پس از یک سال اقامت در قم، خبر فوت مادر را دریافت کرده، به تبریز باز می‌گردد و در سال ۱۳۲۵، به اصرار آیت اللّه میرزا فتّاح شهیدی رهسپار نجف اشرف می‌شود. با تشرف به حریم حضرت امیرمؤمنان علیه السلام و پیوستن به حوزه علمیه نجف، دوران بلوغ و شکوفایی علمی و معنوی استاد آغاز می‌گردد.

حضور ۱۱ سالۀ محمدتقی جعفری در دانشگاه دینی‌ِ بزرگ نجف اشرف که آکنده از اساتیدی بسیار ممتاز و صاحب‌نظر همچون (سید ابوالقاسم خویی، سید محسن حکیم، شیخ کاظم شیرازی، سید عبدالهادی شیرازی، سید جمال‌الدین گلپایگانی، شیخ مرتضی طالقانی و ...)، بود، تأثیر قاطعانه‌ای در شکل‌گیری‌ِ شخصیت علمی و عملی‌ِ او داشت، به‌گونه‌ای‌که در سن ۲۳ سالگی (سال ۱۳۶۶ ق)، موفق به اخذ درجۀ اجتهاد از شیخ کاظم شیرازی شد.

بیشتربخوانید

راز شرح نهج‌البلاغه توسط علامه جعفری پای درس علامه جعفری

گستردگی مطالعات و دانش اندوزی‌های بسیار علامه جعفری، موجب تنوع آثار و نوشته‌های او شد. ایشان در عرصه هایی، چون هستی شناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی، مباحث کلامی و عرفان، فلسفه حقوق، هنرو زیبایی، شرح نهج البلاغه، تفسیر و نقد مثنوی، فلسفه تاریخ و تمدن شناسی، مبانی اندیشه سیاسی اسلام، شناخت خیام و نظامی و حافظ قلم زد و آثار گوناگونی از خود بر جای نهاد. آن چه در همه این آثار به چشم می‌خورد، نگاه جدید او به مسائل بشری است. در همه این آثار، مباحث انسان شناسی بیش‌تر جلب توجه می‌کند، به طوری که آن را می‌توان هدف فکر و رسالت قلم وی دانست. اگر او را بزرگ‌ترین متفکر انسان شناس جامعه خود بنامیم، سخنی به گزاف نگفته ایم.

استاد جعفری حدود ۵۰ سال به تعلیم و تربیت جامعه اشتغال داشت. در این مدت طولانی بسیاری از پژوهشگران حوزه و دانشگاه از دروس ایشان استفاده کرده و نکته‌ها آموختند که از جمله می‌توان به دکتر «عبدالرحیم گواهی»؛ دکتر «عبدالله نصری» حجت الاسلام دکتر «محمدمهدی گرجیان» اشاره کرد.

با این وجود، استاد جعفری پس از ۷۳ سال عمر و تلاش شبانه روزی، سرانجام در ۲۵ آبان ۱۳۷۷ ش به ملکوت اعلی پیوست. در هر حال،۲۵ آبان یادآور روزی است که آفتاب حیات بزرگ مردی از کاروان حکمت و معرفت، دین پژوه فرزانه، فیلسوف و فقیه برجسته معاصر علامه جعفری که از چهره‌های ماندگار تاریخ حکمت دینی در جهان اسلام است، غروب کرد.

با این اوصاف، ۲۴ آبان ماه هر سال یادآور یکی از روز‌های بزرگ و مهم تاریخی این سرزمین، و به عبارت دیگر سالروز درگذشت یکی از علمای بزرگ این خطه، یعنی نویسنده تفسیرالمیزان، علامه طباطبایی (ره) است. با این وجود، سید محمد حسین طباطبایى، فرزند سید محمد، نوه سید محمد حسین مشهور به علامه طباطبایى، در سال ۱۲۸۱ش. در تبریز متولد شد. در پنج سالگی مادر و در نه سالگی پدر را از دست داد.

سید محمد حسین به مدت شش سال از سال ۱۲۹۰ تا ۱۲۹۶ قرآن و آثاری، چون گلستان، بوستان را فراگرفت. علاوه براین زیر نظر میرزا علی نقی خطاط به یادگیری فنون خوشنویسی پرداخت. پس از طی تحصیلات ابتدایی در سال ۱۲۹۷ به مدرسه طالبیه تبریز وارد و مشغول فراگیری ادبیات عرب و علوم نقلی و فقه و اصول دانش‌های مختلف اسلامی شد. ایشان در سال ۱۳۰۴ به همراه برادر برای تکمیل علوم حوزوی به نجف اشرف عزیمت کرد، و ۱۰ سال تمام در نجف اشرف به تحصیل علوم دینی و کمالات اخلاقی و معنوی مشغول شد.

علامه طباطبایی (ره)، در راستای فعالیت‌ها و نشست‌های علمی خود با هانری کربن شیعه‌شناس مشهور دانشگاه کوربن جلسات و گفتگو‌های بسیاری داشت که این مصاحبه‌ها به زبان فارسى، عربی و فرانسه و با عنوان «مکتب تشیع» چاپ گردیده است.

این عالم بزرگ آذربایجان، همچنین در خط نستعلیق و شکسته، استاد و در شعر نیز توانا و متبحر بود. ایشان در طول حیات گوهربار خود آثار ارزشمند و متعددی به عربی و فارسی تالیف کردند.

پا به پای علامه طباطبایی

علامه طباطبایی (ره)، درحوزة نجف، فقه، اصول، فلسفه، ریاضیات و عرفان را از محضر استادانی، چون آیت الله شیخ محمد حسین اصفهانى، آیت الله نائینى، آیت الله کوه کمرى، آیت الله بادکوبه‌اى، آیت الله سید ابوالقاسم خوانساری و آیت الله قاضی فراگرفت و به مقام اجتهاد نائل گردید.

علامه طباطبایی در سال ۱۳۱۴ در اثر سختی وضع معاش ناگزیر به زادگاه خود تبریز بازگشت و مدت ده سال به زراعت و کشاورزی مشغول شد و از تدریس و تفکر علمی جز به مقداری ناچیز باز ماند. ایشان در سال ۱۳۲۵ از تبریز به قم مهاجرت کرد و در آنجا به تدریس و تالیف و فعالیت‌های علمی پرداخت و شاگردان بسیاری پرورش داد.

علامه طباطبایی (ره)، دو اثر شاخص دارد، که بیشتر از سایر آثار وی مورد توجه اساتید، محققان و سایر اقشار مختلف مردم قرار گرفته‌است. یکی از این آثار، تفسیر المیزان است، که در ۲۰ جلد و طی ۲۰ سال به زبان عربی تألیف شده‌است. در این تفسیر، از روش «تفسیر قرآن به قرآن» استفاده شده‌است، و علاوه بر تفسیر آیات و بحث‌های لغوی در بخش‌هایی جداگانه با توجه به موضوع آیات مباحث روایی، تاریخی، کلامی، فلسفی و اجتماعی نیز دارد.

اثر مهم دیگر او اصول فلسفه و روش رئالیسم است. این کتاب شامل ۱۴ مقاله فلسفی است، که طی دهه‌های ۲۰ و ۳۰ شمسی تألیف شده و توسط مرتضی مطهری و با رویکرد فلسفه تطبیقی شرح داده شده است. این کتاب نخستین، و یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایی است، که به بررسی مباحث فلسفی، با توجه به رویکرد‌های حکمت فلسفی اسلامی و فلسفه جدید غربی پرداخته است.

علامه‌های آذربایجان؛ غریب آشنا نسل امروز

از سوی دیگر، در حقیقت، این علما سرمایه‌های بزرگ جهان اسلام و به ویژه کشورمان بودند و اگر امروز خطه آذربایجان و در راس آن‌ها شهر تبریز، در بسیاری از عرصه‌ها به عنوان شهر اولین‌ها در ایران مطرح است، بیشتر به خاطر وجود همین شخصیت‌های بزرگ بوده است؛ و از این رو، در حال حاضر که کشورمان و به ویژه نسل جوان، آماج هجمه‌های گسترده فرهنگی غرب و نرم دشمنان قرار گرفته، زنده نگه داشتن یاد و نام این علما، گام نهادن در مسیر حرکت و راه آنهاست، و با برگزاری گرامیداشت سالگرد رحلت، آیین‌ها و یاد آوره‌های مختلف و از جمله بر پایی هر چه با شکوهتر مراسم‌های سالگرد رحلت، قدمی هر چند کوچک برای معرفی و شناساندن راه و آرمان‌های این علما برای آشنایی نسل برداشت.

منبع: فارس

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: علامه طباطبائی علامه جعفری علامه طباطبایی علامه جعفری علمای بزرگ محمد حسین نجف اشرف علامه ها سید محمد آیت الله

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۸۴۹۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرایی برابری فضیلت زیارت عبدالعظیم(ع) و امام حسین(ع)

به همت معاونت فرهنگی مدرسه علمیه الزهرا(س) اراک مراسم سالروز وفات حضرت عبدالعظیم حسنی با حضور خانم طباطبایی استاد این مدرسه علمیه برگزار شد.

خانم طباطبایی در این مراسم اظهار داشت: حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) با چهار نسب به امام حسن مجتبی(ع) می‌رسند، از امام هفتم تا امام یازدهم را درک کردند ولی بیشتر به حضور امام جواد و امام هادی (علیهم السلام) رسیدند.

وی تصریح کرد: برای اثبات عظمت علمی حضرت عبدالعظیم (ع) کافی است بدانیم امام معصوم مردم را برای حل مشکلات دینی و یافتن پرسش‌های اعتقادی و عملی‌شان، به‌ایشان ارجاع داده‌اند، بنابراین ایشان تنها یک محدّث و راوی احادیث اهل‌بیت(ع) نبوده بلکه از علمای بزرگ خاندان رسالت بوده که پس از معصومان، توان پاسخگویی به مسائل علمی را داشته و توانمندی علمی‌ایشان نیز مورد تأیید و تصدیق امام هادی (ع) قرار گرفته است.

طباطبایی یادآور شد: در بذل، بخشش، جود و سخاوت ایشان وارد شده که تنها کسی که اقتدا و تبعیت از جد بزرگوار خود امام حسن مجتبی(ع) نمود، ایشان بوده یعنی همانند امام حسن مجتبی(ع)، سخی‌ترین مردم در زمان خود بود.

این استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: در خصوص مقام معنوی حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) باید یادآور شد که ایشان فردی عابد، زاهد و پرهیزگار بودند که روزها را روزه و شب‌ها را به عبادت می‌پرداختند.

وی اظهار کرد: مهم‌ترین نشانه عظمت معنوی و مقامات باطنی آستانه حضرت عبدالعظیم(ع) برابری فضیلت زیارت مزار آن بزرگوار، با فضیلت زیارت سیّدالشهداء است، شیخ المحدّثین، صدوق، از محمد بن یحیی عطّار (که یکی از اهالی ری است) این‌گونه نقل کرده که "خدمت امام هادی(ع) رسیدم، ایشان فرمود: «کجا بودی؟» گفتم: حسین بن علی (ع) را زیارت کردم. امام هادی(ع) فرمود: أما إنّک لَوزُرتَ قَبرَ عَبدِالعَظیمِ عِندَکُم کُنتَ کَمَن زارَ الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ(ع)، بدان که اگر قبر عبدالعظیم را در شهر خودتان زیارت کنی، مانند کسی هستی که حسین بن علی (ع) را زیارت کرده باشد.

طباطبایی ابراز کرد: برابری فضیلت زیارت عبدالعظیم(ع) و امام حسین (ع) مقیّد است به فضای سیاسی ویژه‌ای که پیروان اهل‌بیت(ع) در آن مقطع تاریخی در آن زندگی می‌کردند، در زمانی که اختناق شدیدی جهان اسلام را فراگرفته بود و جامعه تشیع در دوران زمامداری افرادی مانند متوکّل، مُعتّز و معتمد عباسی، سخت‌ترین دوران‌های تاریخیِ خود را سپری می‌کرد، در چنین شرایطی، امام هادی(ع) به‌منظور پیشگیری از خطرهایی که از طرف حکومت‌های وقت شیعیان را تهدید می‌کرد، فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) را با زیارت امام حسین(ع) برابر دانسته است.